Ebeveynler çocuklarını, kendi ebeveynlerinin onları yetiştirirken gösterdikleri davranışları model alarak yetiştirirler…

Bu durumun günümüzde değişkenlik gösterdiği alanlarda mevcuttur.

Çok sayıda bilgiye ulaşabildiğimiz kitaplar, dergiler, internetin olduğu bir dönemde yaşamaktayız. Bu gibi yerlerden ebeveynliğin doğasına ilişkin edinilen bilgilere göre de çocuğunuzu yetiştirirken davranış değişikliği gösterilen durumlar olabiliyor. Farklı yerlerden edinilen bilgiler bazen ebeveynlerde kafa karışıklığı yaratabiliyor. Örneğin, internette rastgele okuduğunuz bilginin kitaplarda tamamen farklı olması gibi..  Ebeveynlik algısı, içine doğduğumuz kültüre, aile yapısına, topluma ve aldığımız eğitime göre şekillenir. Ebeveynlik davranışlarının bir diğer önemli belirleyicisi anne babaların ebeveynlik sırasındaki tutumları, inançları, düşünceleri ve duygularıdır (Grusec, 2007). Anne babaların ebeveynliği ne kadar yeterli yaptıklarına ilişkin algıları da ebeveynlik uygulamaları üzerinde etkilidir. Ebeveynler yeteri kadar iyi anne/baba olamadıklarını düşündüklerinde suçluluk duygusu hissederler. Örneğin; çocuklar ağlama krizine girdiklerinde, aşırı öfkelendiklerinde ya da istediği bir şeyi aldırmak için tutturduklarında gibi, anne/baba “bu duruma nasıl geldi bu çocuklar biz nerde hata yaptık” gibi kendilerini suçlayıcı düşüncelere sahip olabilirler.

Çocuklarda öfke nöbetleri, gelişimlerinin doğal bir sürecidir. Bu süreci daha sağlıklı atlatabilmek adına, süreci iyi yönetebilmek, davranışları kontrol altına alabilmek/kontrol edebilmek önemlidir. Öfke nöbeti, çocukların bağlanma ve bağımsız olma arasında yaşadıkları içsel çatışmanın dışa vurumu olarak yorumlanabilir. Bu dönemde çocukların gelişimsel süreçlerine dayalı olarak beklenen öz denetim eksikliği (kişinin bazı kuralları benimsemesi ve dış uyarılara gerek kalmadan bu kurallara uyması/uygulaması, kısaca çocuğun kendi kendini yönetme yeteneği kazanmasıdır) ve ebeveynlerin günümüzdeki mükemmeliyetçi yapıları birleşince her ebeveynin kendini kızgın ve çoğu zaman “ben elimden geleni yapıyorum olmuyor, bu çocuk neden bu kadar öfkeli” demesine neden olabilir. İletişim, bu kızgınlığın altında yatanları çözmede temel bir etkendir.

Hangi durumlarda bir uzmana danışılmalı?

Çocuğunuz sık yani günde yaklaşık 3 defadan fazla ve uzun süreli (15 dakikadan uzun) öfke nöbetleri yaşıyor ise, çocuğunuz öfke nöbetleri sırasında kendine veya herhangi bir şeye zarar veriyor saldırgan davranışlar gösteriyor ise, çocuğunuzun öfke nöbetleri sırasında kendi duygularınızı kontrol edemiyor ve nasıl davranmanız gerektiğini bilemiyorsanız bir uzmana danışmalısınız.

Son olarak; kendi çocukluk zamanlarınızı hatırlayın. Ebeveynlerinizden beklentilerinizi ve karşılığında aldığınız cevapları, mutlulukları ya da hayal kırıklıklarını… Bu farkındalığı sağlamak ve özellikle zorlandığınız zamanlarda hatırlamak, siz ve çocuğunuz adına bir şeylerin daha kolay olması için size yardımcı olacaktır.

Serenay Orakçı

Psikolog